Duże, bolące, trudno gojące się stany zapalne, cysty trudne do wyciśnięcia, zostawiające na długo zaczerwienienia i przebarwienia pozapalne – zwykle w okolicy żuchwy, brody, szyi – ale mogą to być też drobne czerwone krostki w dolnej części policzków. Diagnoza: trądzik hormonalny. Chwila, chwila... ale o jakich hormonach mówimy i co, jeśli hormony masz w normie?
Określenie “trądzik hormonalny” jest zwodnicze, bo w zależności od tego, które hormony są nieodpowiednie (i wyjaśnimy sobie, co to znaczy "nieodpowiednie"), skóra będzie reagowała nieco inaczej, co oznacza trochę inne podejście pielęgnacyjne.
Z doświadczenia, które miałam z klientkami, gdy pytałam, czy badały hormony, zazwyczaj zanim kończyłam zdanie, słyszałam odpowiedź: "tarczycę badałam, mam w porządku". Było to o tyle ciekawe, że zwykle w tym momencie kończyłam zdanie słowami: "hormony płciowe". Ten przykład daje nam ciekawy punkt wyjścia do pielęgnacji skóry z trądzikiem hormonalnym. W jednym i drugim przypadku mamy do czynienia z hormonami, ale ich wpływ na skórę jest zupełnie inny, co oznacza, że pielęgnacja również się różni. W obu przypadkach objawy widoczne na skórze mogą być jednak bardzo podobne.
Jeżeli masz rozregulowane hormony tarczycy, niedoczynność tarczycy, Hashimoto lub jesteś w trakcie lub po leczeniu problemów z tarczycą, to większość problemów z trądzikiem hormonalnym wynika z nadmiernego przesuszenia skóry, czyli zaburzonej bariery hydrolipidowej. Taka skóra potrzebuje znacznie intensywniejszej odbudowy bariery niż klasyczne podejście "lipidy + krem okluzyjny". Tu okluzja musi być bardzo silna, a czas potrzebny na odbudowę – dłuższy, zazwyczaj nie są potrzebne działania stricte antytrądzikowe. Więcej na ten temat znajdziesz w tym filmie.
Czy zatem tylko rozregulowane hormony płciowe wywołują trądzik hormonalny?
Nie, niekoniecznie i nie zawsze. Również samo rozregulowanie nie musi być bardzo intensywne – czasami wystarczy zbyt dużo progesteronu względem estrogenów. Choć wszystko mieści się w normach, a ginekolog mówi, że jest OK i nie ma żadnych zdiagnozowanych problemów czy komplikacji, objawy trądziku hormonalnego mogą być wyraźnie widoczne na skórze.
To tylko pokazuje, jak skomplikowane jest podejście do pielęgnacji skóry z trądzikiem hormonalnym oraz jak bardzo indywidualna jest ta kwestia. Postarajmy się to jednak uprościć.
Przyczyny trądziku hormonalnego
Zwróć uwagę na kilka kluczowych przyczyn powstawania trądziku hormonalnego:
- Wahania hormonalne związane z cyklem miesiączkowym: Wiele kobiet zauważa nasilenie trądziku tuż przed okresem, gdy poziom progesteronu rośnie, a estrogeny spadają. Jeśli są to pojedyncze zmiany, 2-3 krostki samoistnie znikające po zakończeniu miesiączki, to nie jest to trądzik hormonalny. Jednak jeśli miesiączka jest nieregularna lub zmiany pojawiają się nieregularnie w trakcie całego cyklu, można z dużym prawdopodobieństwem mówić o trądziku hormonalnym.
- Zaburzenia hormonalne, takie jak PCOS: Zespół policystycznych jajników jest częstą przyczyną trądziku hormonalnego u dorosłych kobiet, ponieważ powoduje zaburzenia równowagi hormonalnej, prowadzące do nadmiernej produkcji androgenów. Często hormonem wpływającym na trądzik hormonalny jest też prolaktyna.
- Stres i kortyzol: Podwyższony poziom kortyzolu, zwanego hormonem stresu, również może wpływać na rozwój trądziku hormonalnego. Kortyzol stymuluje produkcję sebum, co z kolei przyczynia się do powstawania zmian skórnych.
- Dieta bogata w proste węglowodany, szczególnie cukier (glukoza, fruktoza): Składniki te wpływają na wyrzut insuliny, która bezpośrednio wpływa na pracę gruczołów łojowych i nadprodukcję sebum.
- Niewłaściwa pielęgnacja: Nadmierne przesuszenie skóry leczonej wcześniej przeciwtrądzikowo lub niewłaściwa pielęgnacja skóry z trądzikiem hormonalnym. Przy trądziku hormonalnym pierwszym odruchem pielęgnacyjnym jest często wysuszenie skóry, aby pozbyć się sebum. Pamiętajmy jednak, że w przypadku trądziku hormonalnego problem leży głębiej, przy gruczole łojowym. Zbyt mocno bodźcowany hormonami zaczyna produkować sebum, które nie jest w stanie wydostać się na powierzchnię, co prowadzi do stanów zapalnych.
Objawy trądziku hormonalnego
Jak wspomniałam wcześniej, trądzik hormonalny różni się od innych rodzajów trądziku zarówno wyglądem, jak i miejscem występowania. Zwykle objawia się jako:
- Głębokie, bolesne cysty: Trądzik hormonalny najczęściej manifestuje się w postaci głębokich, podskórnych guzków, które są bolesne i trudne do wyciśnięcia.
- Lokalizacja w dolnej części twarzy: Trądzik ten pojawia się głównie w obszarze żuchwy, brody i szyi. Jest to związane z tym, że właśnie w tych miejscach skóra reaguje silniej na zmiany hormonalne.
- Przewlekły charakter: Trądzik hormonalny często ma charakter przewlekły i może się zaostrzać w zależności od cyklu miesiączkowego lub innych czynników hormonalnych, np. przewlekłego stresu i długotrwałego spożywania słodyczy.
Objawy i procesy zachodzące w skórze wpływają na jej pielęgnację. Warto zwrócić uwagę na to, że skoro mówimy o podskórnych stanach zapalnych, działanie typowo powierzchowne, wysuszające zazwyczaj nie przynosi efektu. Kwasy, składniki typu niacynamid, cynk czy siarka zazwyczaj dają znikome efekty lub działają punktowo. Nie ma problemu, by punktowo wspierać kompleksowe działania, jednak wysuszanie powierzchni skóry zwiększa wydzielanie sebum.
Wskazówki pielęgnacyjne w podejściu do trądziku hormonalnego
Leczenie trądziku hormonalnego wymaga podejścia holistycznego, obejmującego zarówno pielęgnację skóry, jak i dbanie o równowagę hormonalną. Poniżej przedstawiam kilka skutecznych metod i składników, które mogą pomóc w walce z trądzikiem hormonalnym:
- Odbudowa bariery hydrolipidowej: To absolutna podstawa. Aby wprowadzić składniki aktywne i uniknąć błędnego koła, bariera hydrolipidowa musi być odbudowana, a skóra – natłuszczona i nawilżona. Ważne jest, aby uważnie obserwować reakcje skóry, gdyż przy składnikach aktywnych będzie to niezbędne. Odbudowa bariery jest ważna nie tylko przed wprowadzeniem składników aktywnych, ale też w trakcie pielęgnacji nimi. Stosowanie retinoidów lub kwasów odwadnia skórę, dlatego intensywne nawilżanie jest kluczowe.
- Retinoidy: Pochodne witaminy A, działając na głębsze warstwy skóry, bezpośrednio na gruczoł łojowy, stanowią bardzo dobre rozwiązanie. Z mojego doświadczenia najlepiej sprawdza się retinol, jednak ciekawe może być też połączenie retinolu i retinalu w niższych stężeniach, by osiągnąć efekt bez nadmiernego wysuszenia i podrażnienia. Można również stosować retinoidy z odpowiednimi kwasami. A co z tretinoiną? To trudne pytanie. Odpowiem tak: warto, jeśli doskonale znasz swoją skórę, wiesz, jak reaguje na retinol, jak odbudować barierę hydrolipidową i jak zareagować na ewentualne silne podrażnienie.
- Kwasy pirogronowy i salicylowy: Oba kwasy mogą głęboko penetrować skórę i zachowują się jak "odkurzacze" w ujściach mieszków włosowych. Mogą wspierać pielęgnację lub działać samodzielnie, jeśli część krostek jest bliżej powierzchni (np. przy trądziku kortyzolowym). Pomagają zmniejszać stany zapalne i eliminować nadmiar sebum.
Ważna wskazówka: Unikaj wyciskania zmian. Głębokie, podskórne zmiany trądzikowe są trudne do wyciśnięcia, a próby ich usuwania mogą prowadzić do nadkażenia oraz powstawania głębokich przebarwień lub blizn.
Podsumowanie
Trądzik hormonalny to przewlekły problem, którego leczenie wymaga czasu, cierpliwości oraz odpowiedniego podejścia pielęgnacyjnego i zdrowotnego. Kluczem do sukcesu jest nie tylko pielęgnacja skóry z zewnątrz, ale także zrozumienie, jak hormony wpływają na kondycję skóry. Odpowiednio dobrana pielęgnacja może kontrolować problem i znacznie poprawić stan skóry. Ważne jest również dbanie o zdrową dietę i styl życia, które wspierają równowagę hormonalną. Warto także sprawdzić swoje hormony i odpowiednio o nie zadbać.
Agnieszka Zielińska
Skin Ekspert
założycielka Skin Wisdom
Dodaj komentarz